Niezatapialne to zbiór lekcji o strategiach przetrwania, których możemy nauczyć się od ssaków morskich. W obliczu kryzysu klimatycznego oraz systemowej przemocy i wyzysku Alexis Pauline Gumbs proponuje porzucić nieprzystające już do opisu świata kategorie antropocentryczne. W zamian zachęca, by w poszukiwaniu alternatywnych taktyk (prze)życia przyjrzeć się fokom, delfinom, orkom i innym istotom zamieszkującym podwodne światy.
Jedną z takich taktyk jest echolokacja – umożliwiająca ssakom morskim wzajemną identyfikację – która dla ludzi może stać się punktem wyjścia do refleksji nad własnym usytuowaniem wobec innych bytów i siebie nawzajem. Wysyłając i odbierając sygnały ze środowiska, uznajemy zarazem płynność i zmienność otaczających nas struktur oraz naszej relacji ze światem. Będąc w ciągłym ruchu, stale wsłuchujemy się w transformujące się otoczenie: Gdzie znajduje się morskie dno? Gdzie zdobędę pożywienie? Czy nie zbliżają się rekiny? Skupienie się na słuchu zakłada rodzaj pokory i brania odpowiedzialności za swoje własne częstotliwości – czasem trzeba je zmniejszyć, by mógł do nas dotrzeć stłumiony głos innej istoty.
Godziny spędzone z książką Gumbs przypominały mi nurkowanie – głębokie zanurzenie w narracji prowadzonej przez autorkę, która zaznajamia czytelnika ze zwyczajami zwierząt, wcześniej mi nieznanych lub znanych jedynie z rozczulających zdjęć w mediach społecznościowych. Jak przekonuje pisarka – i trudno się z nią nie zgodzić – urocze foki, uśmiechnięte delfiny czy śmieszne morsy okazują się w rzeczywistości skarbnicą ważnych wskazówek: od sztuki odpoczynku, przez uważność, aż po współpracę i spowolnienie.
Maria Pokrywka
Muzeum HERstorii Sztuki 