Efektowny kontrast matowego, patynowanego brązu z wypolerowaną, precyzyjnie zarysowaną fryzurą – ten znakomity rzeźbiarski portret młodej „wojowniczki” w hełmie z krótko przyciętych włosów powstał w roku 1915. Jego autorem jest Jacob Epstein, jeden z pionierów awangardowej rzeźby. O ile o Epsteinie można przeczytać w licznych opracowaniach i dowiedzieć się o jego dziełach, studiując historię sztuki, bohaterka portretu jest zdecydowanie mniej znana.
Niekonwencjonalna i zbuntowana
Często bowiem zapomina się o charyzmatycznych kobietach, które inspirowały artystów, nadawały ton swojej epoce i wyznaczały trendy. Sportretowana przez Jacoba Epsteina Iris Beerbohm Tree (1897-1968) była podobno pierwszą Angielką, która obcięła włosy na „boba” z grzywką, wyprzedzając modę, która zdominowała paryskie ulice kolejnej dekady. Według plotki ścięte pukle pozostawiła w pociągu, ku (słusznemu!) niezadowoleniu jego obsługi. Uznawana była za ekscentryczkę i awanturnicę, mimo że te określenia w tamtych czasach najczęściej dotyczyły mężczyzn. Podkreślano także jej cięty dowcip.
Żyjąc na własnych zasadach
Oryginalna uroda i magnetyczna osobowość Iris uzupełniały się, co widać choćby na portrecie, który namalował około 1912 roku Augustus Edwin John. Pracowała jako aktorka, pisała sensualne wiersze zakorzenione w symbolizmie, pełne ekspresji i podskórnego erotyzmu. W roku 1960 zagrała samą siebie w epizodzie filmu “La Dolce Vita” Federico Felliniego. Dwukrotnie zamężna i tyleż razy rozwiedziona, do końca życia opierała się konwenansom.
Wielowymiarowo inspirująca
Iris była więc muzą – malował ją też Duncan Grant, fotografowali między innymi Man Ray czy Cecil Beaton – lecz miała również własny dorobek twórczy. Swoim stylem bycia inspirowała do poszukiwania kobiecej niezależności i wolności. (Agata Małodobry)
Agata Małodobry – historyczka sztuki i kuratorka. Pracuje w Muzeum Narodowym w Krakowie, gdzie zajmuje się rzeźbą XX wieku i współczesną. Drugą z jej artystycznych fascynacji jest abstrakcja geometryczna.
Muzeum HERstorii Sztuki 